Chủ Nhật, 5 tháng 5, 2013

CHỢ TÌNH KHAU VAI - NÉT ĐẸP TÌNH DUYÊN


Chợ tình Khau Vai còn gọi là “ chợ Khâu Vai”,"chợ phong lưu" đã có từ lâu đời ở huyện Mèo Vạc tỉnh Hà Giang. Chợ là nơi các cặp tình nhân tìm gặp lại nhau sau thời gian xa cách, do chuyện tình duyên không thành mà họ phải xa nhau.                     

                                                        Chợ tình Khau Vai
Đường lên Mèo Vạc dốc quanh quanh
                                                        Đường lên Khau Vai
          Khâu Vai nằm trong một thung lũng đẹp, xung quanh là những dãy núi cao chót vót, xa hơn một chút là đỉnh Mã Pí Lèng quanh năm mây khói.Chợ tình Khau Vai là nơi để người ta tìm đến với nhau, sau một năm (cũng có thể là nhiều năm) xa cách, chủ yếu là những người có mối tình chắc trở, yêu thương nhau thực sự, nhưng vì một lý do nào đó không lấy được nhau, nay mỗi người đều có duyên phận riêng của mình. Đúng ngày này, họ hẹn nhau về đây để tâm sự, thông báo cho nhau cuộc sống riêng của mỗi người, ôn lại những tình cảm, sự nhớ nhung do xa cách.      
Có rất nhiều đôi vợ chồng cùng nhau đến chợ; đến nơi, vợ đi tìm bạn của vợ, chồng đi tìm bạn của chồng, họ không ghen tuông, không bực bội, mà tôn trọng nhau, tôn trọng bạn của vợ, của chồng mình; họ coi đó là sự linh thiêng, là bổn phận và trách nhiệm trước cuộc sống tinh thần của người bạn đời. Nhưng sự cho phép đó, những phút giây “ngoài chồng, ngoài vợ” đó chỉ có và được phép diễn ra trong 1 ngày chợ đó, hết ngày 27.3. “Cửa lòng” phải đóng lại, mọi hành vi tương tự đều bị coi là vi phạm luật tục và pháp luật, đều có thể bị trừng phạt tùy theo mức độ vi phạm (thực tế tại Chợ tình Khau Vai, các đôi bạn tình có thể ngồi tâm sự với nhau suốt đêm 26, cả ngày 27.3, chợ tình bắt đầu từ đêm 26 kết thúc vào chiều tối ngày 27.

Chợ này là nơi tập trung nhiều dân tộc
      Người đến chợ chủ yếu là các cặp tình nhân các dân tộc: Tày, Nùng, Giáy từ các xã Nậm Ban, Niêm Sơn, Tát Ngà, Lũng Pù, Sơn Vĩ, Thượng Phùng, từ các xã của huyện Bảo Lạc (Cao Bằng) sang.. Nhiều du khách khắp nơi trong nước và cả nước ngoài tìm đến chợ tình Khau Vai để thăm quan vãn cảnh và dự lễ hội, song mấy ai đã hiểu cặn kẽ cội nguồn của chợ tình Khau Vai. Ở Việt Nam có hai chợ tình, chợ tình Sa pa và chợ tình Khau Vai, nhưng chợ tình Khau Vai nổi tiếng hơn cả, không chỉ nổi tiêng trong nước mà cả nước ngoài.
                                                  Các đôi tình nhân gặp lại nhau
                                                                         Người đẹp Khau Vai 
      Chuyện kể rằng "Ngày xưa, ở làng người Giấy gần cạnh trong một gia đình tộc trưởng có một cô con gái út xinh đẹp vừa đến tuổi thích ra bờ suối soi bóng mình. Đôi mắt nàng trong như dòng suối, đôi môi hồng như nụ đào mới nhú, làn da trắng mịn như hoa Lê, hoa Mận. Nàng có giọng hát rất hay tựa như chim hoạ mi hót.Tuy con nhà khá giả nhưng nàng rất tốt bụng, thường giúp đỡ những người khó khăn, thích chăn trâu cùng các bạn gái trong bản, mỗi khi có dịp đi chơi cùng các bạn trong bản nàng lại ra bờ suối thả hồn theo mây gió và gửi tiếng hát của mình vào dòng suối, rừng sâu vách đá. Càng lớn càng đẹp rực rỡ như chim nộc hang, nộc phầy vào mùa kết bạn. Đã có bao chàng trai con nhà giàu, con tộc trưởng người Giáy ở các bản trong vùng ngỏ ý muốn hỏi nàng làm vợ nhưng nàng không bằng lòng với ai vì trái tim của nàng chỉ rạo rực thổn thức vì tiếng sáo của chàng Ba, tiếng hát của nàng đã quyện vào tiếng sáo của chàng Ba từ lúc nào không rõ nữa. Chỉ biết rằng khi nghe tiếng sao của chàng Ba, cái chân của nàng lại muốn xuống cầu thang chạy đến bên chàng. Đối với chàng Ba mỗi khi nghe thấy tiếng hát của nàng út trái tim chàng thấy bồi hồi xao xuyến... Mối tình của hai người như suối lửa âm ỉ đến một ngày bùng cháy thành ngọn lửa, đó là vào đêm lễ hội “lồng tồng”. Tiếng sáo của chàng Ba réo rắt ngay chân cầu thang nhà nàng. Nàng Út ra mở cửa đón chàng lên nhà cùng ngồi bên bếp lửa hát đối. Thấy vậy, cha mẹ nàng lấy trộm gạo với muối đem ra cầu thang ném để đuổi chàng đi vì chàng là con nhà nghèo lại khác dân tộc... Sự cấm đoán gay gắt của gia đình, họ hàng càng làm cho mối tình của chàng Ba và nàng Út ngày càng thắm thiết, tình yêu càng bùng cháy như ngọn lửa gặp gió. Nàng út đã nhiều lần trốn gia đình ra bờ suối cùng chàng Ba gặp gỡ tâm tình. Nhưng lần nào cũng bị cha mẹ sai người đi bắt về và bị nhốt trong buồng, cuối cùng chàng Ba và nàng Út đã dùng tiếng sao, lời hát hẹn nhau bỏ nhà lên sống trong một cái hang trên núi Khau Vai. Biết vậy gia đình, họ hàng, dân làng người Giáy bên nàng út vác gậy gộc, cung nỏ ... sang nhà chàng Ba chửi bới, cho rằng chàng Ba đã phá lệ làng, bắt nàng Út bỏ nhà theo chàng sống trong rừng. Gia đình họ hàng, dân làng người Nùng bên chàng Ba cũng mang gậy gộc, cung tên ra chửi bới bên nhà nàng, ở trên núi nhìn xuống thấy cảnh hai bên xô xát ngày một lớn, thương cha mẹ, anh em phải đổ máu. Hai người đành gạt nước mắt chia tay nhau về bản của mình, họ hẹn thề kiếp sau sẽ nên vợ nên chồng và hứa với nhau hàng năm nhớ ngày chia tay này sẽ trở lại núi Khau Vai để gặp nhau. Ngày ấy là ngày 27 tháng 3 âm lịch."                                  
                                                Các đôi tình nhân gặp lại nhau
    Cũng từ đấy chợ tình Khau Vai được diễn ra vào ngày 27/3 âm lịch hàng năm. Trước đây người đến chợ không nhiều, chủ yếu là những người có mối tình trắc trở, họ yêu nhau nhưng không lấy được nhau vì những ràng buộc của lễ giáo phong kiến, những tập tục lạc hậu. Tuy mỗi người đã có một mái ấm gia đình, có người đã thành ông thành bà, xa nhau 3 năm, 5 năm, 10 năm hoặc vài chục năm, nhớ nhau đến chợ gặp nhau tâm sự, kể cho nhau nghe về những vui buồn của mình, gia đình, sự trưởng thành của con cháu và hát cho nhau nghe những làn điệu dân ca quen thuộc gửi gắm vào đó những ca từ thể hiện nỗi nhớ.những kỷ niệm đằm thắm yêu thương tủa ban đầu quen nhau và những nỗi nhớ nhung, giận  hờn.    . 

                                                    Các đôi tình nhân gặp lại nhau
                                                                      
                                                        Họ tâm sự suốt đêm
       Những người ở bản xa đến chợ từ chiều hôm trước, họ tìm đến ngủ trọ ở nhà người quen ở gần chợ, đôi bạn tìm thấy nhau có thể ngồi tâm sự với nhau suốt đêm 26, cả ngày 27/3, họ mời nhau uống rượu, ăn cơm nắm, cơm lam, các loại bánh (tất cả đồ ăn, đồ uống được mang từ nhà đến chợ) tình cảm của họ hoàn toàn trong sáng. Nếu một trong hai người có sự sàm sỡ thì người kia coi là bị xúc phạm, bị bạn tình coi thường, tình cảm sẽ bị rạn nứt và không bao giờ gặp lại nhau nữa. Chiều ngày 27/3 chợ tan, đôi bạn tình bịn rịn chia tay hẹn gặp lại vào phiên chợ năm sau.      
                                                             Ngồi chờ bạn tình tỉnh rượu                              
     Trước đây chợ tình Khau Vai là chợ của những mối tình trắc trở. Từ năm 1991 trở lại đây, chợ tình Khau Vai đã có nhiều nét mới, nét văn hóa thủa ban đầu đang dần mai một và nhường lại vào đó là nét văn hóa của nền kinh tế thị trường.Đến chợ có nhiều thanh niên nam, nữ các dân tộc trong vùng đến chợ để vui xuân và cũng để tìm bạn tình, nhiều đôi đã nên vợ nên chồng trong dịp đi chợ tình Khau Vai.
                                                                   Em đi chợ tình Khau Vai
                                              Chợ tình 1 năm chỉ có 1 lần
Lễ hội chợ tình Khau vai Hà mỗi năm một lần duy nhất vào dịp 27/3 (âm lịch) 
Nội dung lễ hội chợ tình Khâu Vai có hai phần:
        Phần lễ: Dâng lễ lên miếu ông, miếu bà, thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” nhớ công lao những người đã có công khai thác vùng đất Khâu Vai. Tôn vinh sự thuỷ chung trong sáng của tình yêu đôi lứa. Chủ lễ là già làng trong xã cùng đại diện chính quyền dâng hương xin phép được tổ chức lễ hội.
                                                            Rước lễ ở chợ tình Khau Vai
     Phần hội: Sau khi lễ dâng hương, cúng lễ kết thúc, chủ lễ tuyên bố khai hội lúc này các hoạt động văn hoá, thể thao truyền thống được các thanh niên nam nữ cùng nhau trổ tài.

                                                 Thể hiện tài năng văn nghệ tại chợ tình Khau Vai

    Cách đây gần chục năm, Sơn Hà xem phóng sự về chợ tình Khau Vai phát trên VTV3. Xem xong phóng sự, Sơn Hà sáng tác ngay ca khúc Chợ tình Khau Vai, 

    Ca khúc đăng trong tạp chí văn học nghệ thuật tỉnh Hà Giang và được VTV, VOV phát sóng; ca từ như sau:
             Khi màn sương chưa tan trên đỉnh núi,
            Tiếng gà rừng vừa cất lên
             Là lúc em xuống núi đi chợ tình Khau Vai.
            Tiếng vó ngựa của ai, rộn bước chân trên nẻo đường xa
             Chở hương của núi rừng, đi chợ tình cùng ai ?
             Chợ tình Khai vai, nơi em đến để gặp người em thương
             Nơi em đến để gặp người em nhớ
             Cho thỏa lòng mong đợi mấy mùa trăng
             Sớm nay, em xuống chợ tình Khau Vai.
             Chợ tình Khau Vai, nơi hò hẹn của những lứa đôi
             Cùng cạn bát rượu thơm
             Làm mềm môi anh. cho hồng má em
             Mùa xuân về trên môi anh
             Mùa xuân về đọng trong mắt em.
             Trong tiếng khèn của anh, em xoay tròn
             Chân em bước theo điều khèn mùa xuân
             Em là bông hoa đào của núi rừng biên cương
             Chợ tình Khau Vai,
             Em đi chợ tình Khau Vai
             Em đi chợ tình Khau Vai..
     


Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét